Τα απόβλητα τροφίμων έχουν ένα τεράστιο οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Σχεδόν 59 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων τροφίμων (που αντιστοιχούν σε 131 kg/κάτοικο) παράγονται κάθε χρόνο στην ΕΕ, προξενώντας μια εκτιμώμενη ζημιά της τάξης των 132 δισεκατομμυρίων ευρώ. Επιπλέον, τα απόβλητα τροφίμων έχουν ένα τεράστιο αρνητικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, καθώς ευθύνονται για την παραγωγή 252 εκατομμυρίων τόνων ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ή περίπου για το 16% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου από το σύστημα τροφίμων της ΕΕ. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, αν τα απόβλητα τροφίμων ήταν Κράτος – Μέλος της ΕΕ, θα ήταν το πέμπτο κατά σειρά κράτος στην παραγωγή εκπομπών που συμβάλουν στο “Φαινόμενο του Θερμοκηπίου”. Τέλος, στην σπατάλη τροφίμων οφείλεται και ένα μέρος της μεγάλης επιβάρυνσης των φυσικών πόρων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι 342 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού καταναλώνονται για την παραγωγή τροφίμων που τελικώς θα καταλήξουν ως απόβλητα.
Τα απόβλητα τροφίμων είναι τα απορριπτόμενα τρόφιμα και τα σχετικά μη βρώσιμα μέρη του [π.χ. κόκκαλα, πυρήνες (κουκούτσια) τροφίμων, κ.λπ.]. Τα απόβλητα τροφίμων εμφανίζονται σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας των τροφίμων – από το αγρόκτημα μέχρι το πιρούνι μας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μερίδιο δημιουργείται στην κατανάλωση. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, το 53% των αποβλήτων τροφίμων που παράγονται στην ΕΕ προέρχονται από τα νοικοκυριά, το 7% από το χονδρικό και λιανικό εμπόριο και το 9% από τα εστιατόρια και άλλες υπηρεσίες εστίασης. Άλλοι τομείς που συμβάλλουν στην παραγωγή αποβλήτων τροφίμων στην ΕΕ είναι η πρωτογενής παραγωγή (11%) και η επεξεργασία – μεταποίηση τροφίμων (20%).
Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να πετύχει τον Στόχο 12.3 των Στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (SDGs – Sustainable Development Goals) των Ηνωμένων Εθνών που αφορά στη μείωση κατά το ήμισυ των κατά κεφαλή αποβλήτων τροφίμων (food waste) σε επίπεδο καταναλωτή και σε επίπεδο λιανικής έως το 2030, καθώς και στη μείωση των απωλειών τροφίμων (food loss) κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας και κατά την παραγωγή τροφίμων.
Για να επιταχυνθεί η πρόοδος επίτευξης του Στόχου 12.3 στην ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τα Κράτη – Μέλη να μειώσουν έως το 2030 τα απόβλητα τροφίμων κατά 10% στους τομείς της παρασκευής και επεξεργασίας τροφίμων, και κατά 30% (κατά κεφαλήν) από κοινού στο λιανικό εμπόριο και στην κατανάλωση (νοικοκυριά, εστιατόρια και υπηρεσίες εστίασης). Ως βάση για την αξιολόγηση της προόδου που θα επιτευχθεί θα χρησιμοποιηθούν τα αποτελέσματα της πρώτης πανευρωπαϊκής παρακολούθησης των επιπέδων αποβλήτων τροφίμων που πραγματοποιήθηκε το 2020. Έως το τέλος του 2027, θα υπάρξει επίσημη ανασκόπηση της προόδου που θα έχει σημειωθεί από τα Κράτη – Μέλη και θα υπάρχει η δυνατότητα να διορθωθεί η πορεία, εάν τα στοιχεία δείχνουν ότι η ΕΕ μπορεί να επιτύχει ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.
Η νομοθεσία της ΕΕ για τα απόβλητα απαιτεί ήδη από τα Κράτη – Μέλη να εφαρμόζουν εθνικά προγράμματα πρόληψης από την παραγωγή αποβλήτων τροφίμων και κυρίως να μειώνουν τα απόβλητα τροφίμων σε κάθε στάδιο της εφοδιαστικής αλυσίδας, να παρακολουθούν την επίτευξη της προόδου και να συντάσσουν Εκθέσεις για τα επίπεδα των αποβλήτων τροφίμων. Δυστυχώς, μέχρις ώρας, δεν έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στην μείωση των αποβλήτων τροφίμων.
Συχνά, με ελάχιστη προσπάθεια από τον καθέναν μας, μπορεί να επιτευχθεί μείωση των αποβλήτων τροφίμων, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία του περιβάλλοντος ή ακόμη και στην εξοικονόμηση χρημάτων. Για τη μείωση των αποβλήτων τροφίμων υπάρχουν πολλές και χρήσιμες συμβουλές που μπορούμε όλοι μας εύκολα να ακολουθήσουμε και να μειώσουμε τα απόβλητα τροφίμων που παράγουμε.